Jak sprawdzić, czy zbiórka pieniędzy jest legalna? Wskazówki, jak unikać oszustów

Coraz częściej widujemy osoby zbierające pieniądze na ulicach, w centrach handlowych czy pod kościołami. Jak rozpoznać, czy dana zbiórka jest legalna? Jak sprawdzić, czy za wizerunkiem wolontariusza kryje się oszust? W tym poradniku podpowiadamy, jak sprawdzić legalność zbiórki pieniędzy, na co zwrócić uwagę, by nie paść ofiarą oszusta, i gdzie zgłaszać podejrzane działania. Zobacz, jak wygląda to na Szczytny-Cel.pl i czym różni się zbiórka internetowa od zbiórki publicznej.

Czym różni się zbiórka publiczna od internetowej?

Zbiórką publiczną jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym – czyli tam, gdzie zbierający i dający się nie znają, a sama zbiórka odbywa się w przestrzeni otwartej: na ulicy, w parku, sklepie czy kościele. Ten rodzaj zbierania środków wymaga zgłoszenia do portalu zbiórek publicznych ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji, który nadzoruje proces i publikuje aktualne informacje o zbiórkach.

Pamiętaj: prowadzenie zbiórki publicznej bez wymaganego zgłoszenia jest wykroczeniem – zgodnie z art. 56 Kodeksu wykroczeń – i może skutkować grzywną do 5000 zł.

Z kolei zbiórki prowadzone przez internet – np. za pośrednictwem portalu Szczytny-Cel.pl – nie podlegają ustawie o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, bo odbywają się w formie przelewów na konto bankowe. Choć są mniej sformalizowane, również muszą spełniać określone zasady – np. jasno określony cel, przejrzysty regulamin, dane organizatora. Dobrze zaprojektowany portal, taki jak Szczytny-Cel.pl, zapewnia mechanizmy weryfikacji, dzięki czemu darczyńcy mogą mieć większe zaufanie do przeprowadzanych kampanii.

Jak wygląda proces weryfikacji zbiórek na Szczytny-Cel.pl?

Szczytny-Cel.pl to portal, który działa w modelu crowdfundingu internetowego – czyli umożliwia zbieranie środków bez konieczności zgłoszenia do ministerstwa, ponieważ wpłaty realizowane są na rachunki bankowe. Aby założyć zbiórkę, organizator musi podać swoje dane, opisać cel i przejść weryfikację przez zespół portalu. Każda kampania jest oceniana pod kątem zgodności z regulaminem, a w razie wątpliwości – może zostać zawieszona lub odrzucona. Dodatkowo portal może wymagać potwierdzeń, np. zgody wydanej przez fundację lub dokumentów potwierdzających sytuację osoby potrzebującej.

Taki model ogranicza ryzyko nadużyć i zwiększa transparentność. Po zakończeniu zbiórki organizator zobowiązany jest do podsumowania efektów – najlepiej wraz z dowodami przekazania środków na określony cel. Choć w przypadku zbiórek internetowych nie ma obowiązku sprawozdawczości do ministerstwa, rzetelne platformy, takie jak Szczytny-Cel.pl, promują etykę, przejrzystość i odpowiedzialność za zebrane fundusze. To właśnie dzięki temu zaufanie społeczności jest tak ważnym kapitałem każdego portalu.

Jak sprawdzić legalność zbiórki publicznej?

Każda zbiórka publiczna musi zostać zgłoszona do portalu zbiórek publicznych ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji. Na stronie https://zbiorki.gov.pl/ można w każdej chwili sprawdzić numer zbiórki publicznej, jej organizatora, cel, miejsce prowadzenia i daty rozpoczęcia oraz zakończenia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, organizator musi mieć zgodę wydaną przez fundację lub stowarzyszenie, a wolontariusz powinien posiadać identyfikator z imieniem, nazwiskiem i numerem zbiórki.

Jeśli ktoś zbiera pieniądze do puszek w miejscu publicznym, a nie potrafi okazać identyfikatora lub nie wie, kto jest organizatorem zbiórki – należy mieć podejrzenia. Nielegalna zbiórka pieniędzy może być nie tylko wykroczeniem, ale i przestępstwem oszustwa, zagrożonym karą z art. 286 Kodeksu karnego. Warto pamiętać, że podawanie się za wolontariusza i zbieranie pieniędzy bez zgłoszenia to coraz częstszy sposób wyłudzania środków – dlatego weryfikacja legalności zbiórki to nie kaprys, lecz odpowiedzialność.

Jak wygląda proces zgłaszania i rozliczania zbiórki publicznej?

Do zorganizowania i przeprowadzenia zbiórki publicznej w miejscu publicznym na określony cel potrzebna jest zgoda wydana przez fundację oraz ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji. Organizator musi złożyć wniosek za pośrednictwem portalu zbiórek publicznych, wskazać miejsca i okoliczności zbiórki, cel, planowany czas trwania oraz sposób rozdysponowania środków. Zgłoszeniu muszą towarzyszyć wymagane dokumenty zbiórki, a w przypadku kampanii prowadzonej przez organizację – także dane fundacji i potwierdzenia jej działalności. Pieniądze należy uzyskać zgodę wydaną przez fundację, jeśli zbiórka odbywa się we współpracy z organizacjami pozarządowymi.

Po zakończeniu zbiórki organizator ma obowiązek złożyć sprawozdanie w ciągu 30 dni od zakończenia zbiórki, w którym rozlicza środki i wskazuje, na co dokładnie zostały przeznaczone. Taki raport publikowany jest na stronie portalu i udostępniany publicznie jako element przejrzystości działań. W przypadku zbiórek prowadzonych przez instytucje pomocy społecznej lub instytucji kultury, obowiązki sprawozdawcze są szczególnie restrykcyjne, a informacje o wszystkich zbiórkach aktualnie prowadzonych można sprawdzić online. Zbiórki odpowiadające definicji zbierania ofiar w miejscach, gdzie zbierający i dający nie znają się, muszą bezwzględnie przejść tę ścieżkę prawną – nawet jeśli środki mają zostać przekazane w formie wpłat na konto.

Zbiórka pieniędzy do puszek – jak uniknąć oszustwa?

Zbiórka pieniędzy do puszek prowadzona w miejscu publicznym musi spełniać konkretne wymagania prawne, by była uznana za legalną. Przede wszystkim osoba zbierająca środki powinna posiadać identyfikator z imieniem, nazwiskiem, nazwą organizatora zbiórki oraz numerem zbiórki publicznej, zgodnym z wpisem w portalu zbiórek publicznych ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji. Brak tych elementów, a zwłaszcza podawanie się za wolontariusza bez zgody organizatora, może świadczyć o próbie wyłudzenia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 roku, zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscach publicznych wymaga uprzedniego zgłoszenia, a zbiórka bez wymaganego zgłoszenia jest wykroczeniem zagrożonym grzywną do 5000 zł.

Aby nie paść ofiarą oszusta, warto przed przekazaniem datku sprawdzić legalność zbiórki – można to zrobić szybko i bezpłatnie na stronie internetowej portalu zbiórek publicznych. Jeśli wizerunek wolontariusza budzi wątpliwości, nie potrafi on wskazać nazwy fundacji lub nie posiada oznakowania zbiórki, zgłoś sytuację do komendy powiatowej policji. Pamiętaj, że nielegalna zbiórka pieniędzy może być nie tylko wykroczeniem, ale i przestępstwem oszustwa, zwłaszcza jeśli środki są zbierane w imieniu nieistniejącej organizacji lub na fikcyjny cel. Odpowiedzialne przekazanie darowizny zaczyna się od czujności – lepiej odmówić, niż wspierać nieuczciwe działania podszywające się pod pomoc.

Gdzie zgłosić zbiórkę, która jest podejrzana lub nielegalna?

Jeśli podejrzewasz, że zbiórka jest nielegalna lub prowadzona przez osobę podszywającą się pod wolontariusza, możesz zgłosić to do najbliższej komendy powiatowej policji. Najlepiej zanotować wizerunek wolontariusza, miejsce zbiórki, numer identyfikatora lub datę. Policja ma obowiązek sprawdzić zgłoszenie – szczególnie gdy pieniądze do puszek zbierane są w miejscach publicznych bez widocznych oznaczeń kampanii. Pamiętaj, że zgłoszenie nie musi być formalne – wystarczy telefon lub e-mail, by rozpocząć sprawdzenie sytuacji.

W przypadku kampanii online warto zgłosić nieprawidłowość bezpośrednio na stronie internetowej portalu zbiórek publicznych lub na platformie, na której prowadzona jest kampania. Jeśli portal nie reaguje na zgłoszenia lub brak mu mechanizmów kontroli – lepiej unikać przekazywania tam środków. Wzorów dokumentów dotyczących zbiórek publicznych, informacji o aktualnie prowadzonych zbiórkach i zasadach przeprowadzenia zbiórki publicznej szukaj zawsze na stronie internetowej portalu zbiórek publicznych ministerstwa spraw wewnętrznych.

Zanim wrzucisz datek do puszki lub przelejesz pieniądze online – sprawdź, kto stoi za zbiórką, czy została zgłoszona, i czy darowizna trafi w dobre ręce. Legalna zbiórka to taka, która spełnia wymagania prawne, jest jawna i rzetelna. Dzięki świadomym decyzjom darczyńców łatwiej eliminować nadużycia i naprawdę skutecznie wspierać potrzebujących. Jeśli masz wątpliwości – sprawdź, zapytaj i nie wahaj się zgłosić nieprawidłowości.